Kiedy możliwe jest uchylenie obowiązku alimentacyjnego

Podstawą prawną, która reguluje zakres i zasady świadczeń alimentacyjnych, jest Kodeks rodzinny i opiekuńczy. Zgodnie z jego zapisami rodzice mają obowiązek zaspokojenia potrzeb swoich dzieci niezależnie od ich wieku. Co ważne, dotyczy to potrzeb uzasadnionych, dzięki którym zaspokojone będą podstawowe potrzeby życiowe dziecka. Przywołana powyżej ustawa mówi też o tym, że dziecko nie może żyć w niedostatku, a rodzice zobowiązani są do płacenia alimentów na dziecko, które nie jest w stanie się jeszcze utrzymać samodzielnie. Jednak nie ma w przepisach jasno określonego terminu, do kiedy taki obowiązek ciąży na rodzicach.

Należy pamiętać, że obowiązek alimentacyjny nie wygasa automatycznie wraz z uzyskaniem pełnoletności przez dzieci. Jeżeli taki obowiązek był orzeczony na podstawie wyroku sądu konieczne jest, aby zobowiązany do płacenia alimentów zainicjował postępowanie sądowe o uchylenie tego obowiązku.

W sytuacji, gdy rodzic dobrowolnie (bez orzeczenia sądowego) uiszczał świadczenie alimentacyjne, nie ma obowiązku wszczynać postępowania o jego uchylenie. W razie zaprzestania płacenia alimentów dziecko nie ma możliwości wszczęcia postępowania egzekucyjnego z tytułu niepłaconych alimentów na podstawie samych zapisów ustawy, musi dysponować prawomocnym wyrokiem sądu.

W świetle przepisów uchylenie obowiązku alimentacyjnego może nastąpić w kilku sytuacjach, jednak za każdym razem sąd musi przeprowadzić stosowne postępowanie dowodowe, dzięki czemu pozna sytuację życiową obydwu stron.

Gdy dziecko jest w stanie utrzymać się samodzielnie, rodzic może wnosić o uchylenie się od obowiązku alimentacyjnego. Nie jest jednak łatwe określenie, kiedy dochodzi do usamodzielnienia się dziecka, ponieważ zależy to od indywidualnych okoliczności, które sąd powinien zbadać w toku postępowania. Sytuacja taka nie występuje automatycznie w chwili osiągnięcia pełnoletności przez dziecko, czy też zakończenia edukacji, ale w chwili, gdy przykładowo pracuje i z osiąganego wynagrodzenia jest w stanie zaspokajać swoje potrzeby. Przykładowo można wskazać także sytuację, gdy dziecko osiągnęło możliwość samodzielnego utrzymania, ale nie podejmuje stosownych kroków, lub gdy pełnoletnie dziecko zaniedbuje edukację.

Rodzic może uchylić się od obowiązku alimentacyjnego także w sytuacji, gdy uprawniony do alimentów dysponuje majątkiem, który przynosi dochód w wysokości pozwalającej mu pokryć koszty utrzymania, jednak przykładowo celowo z niego nie korzysta.

Jeżeli dalsze realizowanie obowiązku alimentacyjnego przez rodzica naraża go na nadmierny uszczerbek, czyli kiedy sytuacja majątkowa rodzica znacznie się pogarsza np. z powodu choroby i braku możliwości kontynuowania zatrudnienia, wówczas również może wnieść do sądu stosowny pozew celem uchylenia obowiązku alimentacyjnego. Rodzice nie mogą być zobowiązani do utrzymywania dziecka pełnoletniego kosztem zdrowia lub popadnięciem w ubóstwo.

Celem zainicjowania powództwa o uchylenie obowiązku alimentacyjnego musimy zwrócić się do miejscowo właściwego sądu rejonowego. W pozwie należy wykazać, na jakiej podstawie żądamy uchylenia. Należy pamiętać jednak, że poza argumentacją niezwykle istotne jest także zebranie i przedstawienie dowodów na potwierdzenie naszych racji.